Paranal stjörnustöðin

Paranal stjörnustöðin og eldfjallið Llullaillaco

Glæsileg loftmynd af Very Large Telescope (VLT) ESO á Cerro Paranal í Chile. Stjörnustöðin er í 2.600 metra hæð yfir sjávarmáli á einum besta stað heims til rannsókna í stjarnvísindum, Í bakgrunni sést snæviþakinn 6.720 metra hár tindur eldfjallsins Llullaillaco í 190 km fjarlægð. Myndin sýnir vel framúrskarandi gæði loftsins á þessum stað.

Mynd: ESO/G.Hüdepohl

Brú milli sjónauka og vetrarbrauta

Langt inni í Atacamaeyðimörk Chile, fjarri öllum borgarljósum og öðrum truflunum frá mannfólkinu, er kyrrlátur stjörnuhiminn sem á fáa sína líka í heiminum. Hér er Very Large Telescope European Southern Observatory staðsettur, fullkomnasta stjörnustöð heims.

Á þessari fallegu panoramamynd sjást Stóra- og Litla-Magellanskýið — fylgivetrarbrautir okkar eigin vetrarbrautar — vinstra megin og einn VLT sjónaukanna hægra megin. Vetrarbrautarslæðan brúar bilið milli þeirra. Hverja nótt rýna stjörnufræðingar ESO upp í þenna ægifagra himin og reyna að átta sig á leyndardómum hans.

Myndina tók Hvít-Rússinn Yuri Beletsky. Hann er stjörnufræðingur sem starfar í Chile en nýtir frítímann til að sinna áhugamáli sínu sem er að ljósmynda himininn yfir Atacamaeyðimörkinni. Þannig deilir hann fegurðinni með öðrum.

Mynd: ESO/Y. Beletsky (potw1114a)

Sólsetur og fullt tungl yfir Very Large Telescope ESO

Þann 19. mars var fullt tungl á sama tíma og það var næst jörðu á sporöskjulaga braut sinni (í jarðnánd). Það olli því að tunglið var aðeins stærra og bjartara en venjulega. Þessa fallegu panoramamynd tók Gerd Hüdepohl, ljósmyndari ESO, af þessu óvenjulega fulla tungli frá Cerro Paranal þar sem Very Large Telescope (VLT) ESO er staðsettur.

Tunglið rís í austri, hægra megin, yfir fjöllin á meðan sólin sest undir skýin yfir Kyrrahafinu í vestri vinstra megin á myndinni. Síðustu geislar hennar lýsa upp risasjónaukana fjóra, VLT Survey Telescope og fjóra hjálparsjónauka VLT en líka starfsfólk Paranal sem fylgist með sólsetrinu og tunglrisinu af fjallstoppnum.

Mynd: G. Hüdepohl/ESO (potw1112a)

Samstaða reikistjarna yfir Paranal

Morguninn 1. maí 2011, um það bil klukkustund fyrir sólarupprás, sáust fimm af átta reikistjörnum sólkerfisins auk  tunglsins frá Paranal, þær Merkúríus, Venus, Mars og Júpíter.

Á myndinni lýsir sólin, sem er rétt fyrir neðan sjóndeildarhringinn, upp tunglið sem er minnkandi en endurvarp frá jörðinni lýsir upp myrka hlutann. Venus er hæst á himni, björtust reikistjarnanna en Merkúríus undir og til hægri. Júpíter er beint fyrir neðan Venus en miklu nær sjóndeildarhringnum. Mars er þar rétt fyrir neðan, vinstra megin við Júpíter. Fimmta reikistjarnan er svo að sjálfsögðu jörðin, sjálfur útsýnisstaðurinn

Á myndinni sjást líka nokkrir fjallstindar í Atacamaeyðimörkinni, einum þurrasta stað jarðar. Þrír af 1,8 metra hjálparsjónaukum Very Large Telescope ESO eru í forgrunni. Hægra megin við hjálparsjónaukann lengst til vinstri er Cerro Armazones þar sem hinn fyrirhugaði European Extremely Large Telescope (E-ELT). Armazones er um 20 km frá Paranal. Milli hjálparsjónaukanna til hægri er eldfjallið Llullaillaco við landamæri Chile og Argentínu, um 190 km í burtu. Sú staðreynd að sjá má þetta fjarlæga fjall svo skýrt og greinilega er til marks um þær frábæru aðstæður til stjörnuathugana sem ríkja á þessum stað.

Mynd: G. Hüdepohl/ESO (potw1118a)

Brot af himninum

Gerhard Hüdepohl, ljósmyndari ESO, tók þess fallegu 230 gráðu panoramamynd af himninum yfir Very Large Telescope (VLT) ESO. Á henni sjást stjörnuþyrpingar í hundruð ljósára fjarlægð og næsti nágranni okkar í geimnum svífandi yfir skýjaþykkinu yfir Kyrrahafinu.

Rétt fyrir ofan tunglið er björt stjarna sem er í raun reikistjarnan Júpíter. Við miðja mynd, efst, er þéttur hópur stjarna, Sjöstirnið í Nautinu. Yfir sjónauka tvö frá vinstri er stjarnan Kapella og þar rétt fyrir ofan og til hægri við sjónaukann lengst hægra megin eru stjörnurnar Kastor og Pollux í Tvíburunum. Yfir skyggða hjálparsjónaukanum hægra megin er lausþyrpingin Jatan, einnig þekkt sem Býflugnabúið eða Messier 44 í Krabbamerkinu. Þar fyrir ofan er björt stjarna, Prókýon í Litlahundi.

Mynd: G. Hüdepohl/ESO (potw1123a)

Tunglskinið varpar skuggum

Gianluca Lombardi, ljósmyndari ESO, tók þessa 30 sekúndna ljósmynd af sjálfum sér við Very Large Telescope (VLT) ESO á Cerro Paranal sem er 2.600 metra hátt fjall í Atacamaeyðimörkinni í Chile, einum þurrasta stað jarðar. Aðstæður á Paranal eru svo framúrskarandi að á heiðskírri tunglskinslausri nóttu varpar sjálf vetrarbrautarslæðan skuggum.

Á þessari mynd er tunglið hins vegar á lofti, lýsir upp umhverfið og varpar skuggum. Tunglið er við það að síga á bak við VLT sjónauka fjögur sem nefnist Yepun. Hinir þrír nefnast Antu, Kueyen og Melipal, allt nöfn sem tengjast fyrirbærum himins á tungumáli Mapuche sem er hópur innfæddra Chilemanna. Fyrir framan Antu, vinstra megin á myndinni, sést einn fjögurra 1,8 metra hjálparsjónauka og þekkist á hvítu hvolfþakinu.

Mynd: ESO/G. Lombardi (potw1124a)