Hvar liggja mörk vetrarbrautarinnar?
-
Vetrarbrautin furðulega Centaurus A sést á þessari mynd sem tekin var með Wide Field Imager myndavélinni á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöðinni í Chile. Heildarlýsingartíminn nam 50 klukkustundum svo hér er að öllum líkindum um að ræða dýpstu mynd sem til er af þessu skrítna en glæsilega fyrirbæri. Mynd: ESO
Ljós frá mörg hundruð milljörðum stjarna fyllir þessa nýju mynd mjúkum bjarma. Hér sést vetrarbraut en erfitt er að sjá útlínurnar því ljós hennar dofnast þegar lengra dregur frá miðju.
Til að sjá lögunina er betra að skoða myndina í stærri útgáfu. Ímyndaðu þér svo að þú teiknir línu í kringum ljósbjarmann. Þá sérðu að vetrarbrautin er sporöskjulaga, ekki ósvipuð ruðningsbolta. Stjörnufræðingar kalla svona vetrarbrautir sporvöluþokur. Í geimnum eru líka til vetrarbrautir sem minna á svelgi eða vindrellur og eru þess vegna kallaðar þyrilþokur, en líka ýmsar tegundir óreglulegra vetrarbrauta. (Vetrarbrautin okkar er þyrilþoka.)
Sporvöluþokur eru stærstu vetrarbrautirnar í alheiminum en í þeim hringsóla stjörnurnar um miðju þeirra í allar áttir. Það gerir þær mjög ólíkar þyrilþokum þar sem allar stjörnurnar hringsóla um miðjuna, eins og þær sætu allar á ósýnilegu flötu yfirborði. Ef sporvöluþoka minnir á ruðningsbolta eru þyrilþokur flatar og þunnar eins og pönnukökur.
Ólíkt þyrilþokum eru sporvölur venjulega ryklausar. Aftur á móti er þessi sporvöluþoka rykug eins og sjá má af rykslæðunni sem liggur yfir miðjunni. Stjörnufræðingar telja að ástæðan sé sú að stóra sporvalan hafi gleypt rykuga þyrilþoku!
Skemmtileg staðreynd: Það tók 50 klukkutíma að taka þessa mynd! Býsna langur tími til að segja „sís“!
Þessi frétt er unnin í góðu samstarfi við UNAWE og Space Scoop unawe1228
