Ofninn
-
Kort af stjörnumerkinu Ofninum
| Latneskt heiti: |
Fornax |
| Bjartasta stjarna: | α Fornacis |
| Bayer / Flamsteed stjörnur: |
27 |
| Stjörnur bjartari +3,00: |
0 |
| Nálægasta stjarna: |
LP 944-20 (16,2 ljósár) |
| Messier fyrirbæri: |
0 |
| Loftsteinadrífur: |
Engar |
| Sést frá Íslandi: |
Nei |
Uppruni
Ofninn er eitt þeirra stjörnumerkja sem franski stjörnufræðingurinn Nicolas Louis de Lacaille bjó til eftir dvöl sína á Góðrarvonarhöfða í Suður Afríku, þar sem hann var við stjörnuathuganir árin 1751-52.
Lacaille nefndi merkið upphaflega le Fourneau á stjörnuskífu sinni frá árinu 1756 en breytti því síðar í Fornax Chemica eða Efnaofninn sem notaður var til að hita upp sýni og til eimingar.
Engar goðsögur tengjast merkinu.
Stjörnur
Í Ofninum eru engar stjörnur bjartari en fjórða birtustig og engar bera formleg nöfn.
-
α Fornacis er bjartasta stjarnan í stjörnumerkinu Ofninum (birtustig 3,9). Hún er í aðeins 46 ljósára fjarlægð frá jörðinni. Alfa Fornacis er undirmálsstjarna af gerðinni F8 IV sem er 33% massameiri en sólin, tvisvar sinnum breiðari og næstum fimm sinnum bjartari. Hún er nokkuð heitari en sólin eða um 6.000°C.
-
β Fornacis er næst bjartasta stjarnan í stjörnumerkinu Ofninum (birtustig 4,5). Hún er risastjarna af gerðinni G8.5 IIIb, ellefu sinnum breiðari en sólin og í um 169 ljósára fjarlægð frá jörðinni.
Djúpfyrirbæri
Í Ofninum eru nokkur áhugaverð djúpfyrirbæri.
NGC 1365 er bjálkaþyrilvetrarbraut í um 56 milljóna ljósára fjarlægð frá jörðinni. Hún er hluti af þyrpingu 58 vetrarbrauta sem kennd er við stjörnumerkið Ofninn (Fornax Cluster eða Ofnþyrpingin). Í þyrpingunni eru einnig NGC 1316, linsulaga vetrarbraut sem einnig er björt útvarpslind og kölluð Fornax A; þyrilvetrarbrautin NGC 1350 og sporvöluvetrarbrautirnar NGC 1399, NGC 1404 og NGC 1427.
Hubble Ultra Deep Field ljósmynd Hubble geimsjónauka NASA og ESA var tekin af svæði í stjörnumerkinu Ofninum. Á myndinni er UDFj-39546284, ein fjarlægasta vetrarbraut sem sést hefur í alheiminum.
NGC 1049 er kúluþyrping í um 630.000 ljósára fjarlægð frá jörðinni sem tilheyrir dvergvetrarbraut.
NGC 1097 er glæsileg bjálkaþyrilvetrarbraut í um 45 milljóna ljósára fjarlægð.
Stjörnukort
 |
| Stjörnukort af Ofninum og nágrenni. Mynd úr Stellarium hugbúnaðinum |
Stjörnukort af Ofninum í prentvænni útgáfu er að finna hér.