Hubble fagnar tuttugu ára afmæli
Sævar Helgi Bragason
23. apr. 2010
Fréttir
Til að fagna tuttugu ára afmæli Hubble geimsjónaukans birtu NASA og ESA þessa stórglæsilegu ljósmynd af stjörnumyndunarsvæði í Vetrarbrautinni okkar.
Þann 24. apríl 1990 hóf geimferjan Discovery sig á loft frá Canaveralhöfða í Flórída. Um borð í geimferjunni var Hubblessjónaukinn. Það sem eftir fylgdi er saga stórfenglegra uppgötvuna sjónauka sem hefur bylt sýn okkar á alheiminn. Í tilefni tuttugu ára afmælis geimsjónaukans birtu NASA og ESA þessa gullfallegu ljósmynd af stjörnumyndunarsvæði í Kjalarþokunni.
Hubble hefur einstaklega skarpa sýn á alheiminn þar sem hann svífur um jörðina í næstum 600 km hæð, langt handan við þokukenndan lofthjúpinn. Þessi staðsetning gerir honum kleyft að sjá alheiminn betur en allir stjörnusjónaukar á jörðu niðri, jafnvel þótt hann sé talsvert minni en risasjónaukar dagsins í dag.
Þessi afmælismynd sýnir þau fallegu en sérkennilegu form sem gas- og rykský taka á sig í stjörnumyndunarsvæðum Vetrarbrautarinnar. Í tindi hæsta stólpsins á myndinni, sem er þrjú ljósár á hæð, er nýmynduð stjarna. Frá henni skaga gasstrókar tveir út hvor í sína áttina; greinileg merki um að í kringum stjörnuna er gas- og rykskífa sem stjarnan er smám saman að sanka að sér. Innan í skýinu er fjöldi annarra ungra og nýmyndaðra stjarna sem geisla frá sér orkuríku ljósi og mótar skýið með veðrunarmætti sínum.
Mynd Hubbles var tekin 1.-2. febrúar 2010. Litirnir á myndinni svara til þess ljóss sem súrefni (blátt), vetni og nitur (grænt) og brennisteinn (rautt) gefa frá sér.
Hubblesjónaukinn skipar veglegan sess í huga stjörnufræðinga og áhugamanna um himingeiminn. Hann hefur gert stjörnufræðingum kleyft að rannsaka fjölmargt sem ekki hefur verið mögulegt að skoða í öðrum sjónaukum. Mikilvægi Hubblesjónaukans liggur ekki síður í því hvað hann hefur auðveldað kynningu á stjörnufræði. Myndir frá honum af geimþokum, fjarlægum vetrarbrautum, hnöttum sólkerfisins og alls konar fyrirbærum hafa átt mikinn þátt í stórauknum áhuga almennings á himingeimnum.
Hingað til hefur Hubble beint sjónnum sínum að meira en 30.000 fyrirbærum í geimnum og safnað meira en hálfri milljón mynda. Í maí 2009 heimsóttu geimfarar sjónaukann í hinsta sinn og gerðu hann þá 100 sinnum öflugri en þegar honum var skotið á loft fyrir tuttugu árum.
Hubble fagnar tuttugu ára afmæli
Sævar Helgi Bragason 23. apr. 2010 Fréttir
Til að fagna tuttugu ára afmæli Hubble geimsjónaukans birtu NASA og ESA þessa stórglæsilegu ljósmynd af stjörnumyndunarsvæði í Vetrarbrautinni okkar.
Þann 24. apríl 1990 hóf geimferjan Discovery sig á loft frá Canaveralhöfða í Flórída. Um borð í geimferjunni var Hubblessjónaukinn. Það sem eftir fylgdi er saga stórfenglegra uppgötvuna sjónauka sem hefur bylt sýn okkar á alheiminn. Í tilefni tuttugu ára afmælis geimsjónaukans birtu NASA og ESA þessa gullfallegu ljósmynd af stjörnumyndunarsvæði í Kjalarþokunni.
Hubble hefur einstaklega skarpa sýn á alheiminn þar sem hann svífur um jörðina í næstum 600 km hæð, langt handan við þokukenndan lofthjúpinn. Þessi staðsetning gerir honum kleyft að sjá alheiminn betur en allir stjörnusjónaukar á jörðu niðri, jafnvel þótt hann sé talsvert minni en risasjónaukar dagsins í dag.
Þessi afmælismynd sýnir þau fallegu en sérkennilegu form sem gas- og rykský taka á sig í stjörnumyndunarsvæðum Vetrarbrautarinnar. Í tindi hæsta stólpsins á myndinni, sem er þrjú ljósár á hæð, er nýmynduð stjarna. Frá henni skaga gasstrókar tveir út hvor í sína áttina; greinileg merki um að í kringum stjörnuna er gas- og rykskífa sem stjarnan er smám saman að sanka að sér. Innan í skýinu er fjöldi annarra ungra og nýmyndaðra stjarna sem geisla frá sér orkuríku ljósi og mótar skýið með veðrunarmætti sínum.
Mynd Hubbles var tekin 1.-2. febrúar 2010. Litirnir á myndinni svara til þess ljóss sem súrefni (blátt), vetni og nitur (grænt) og brennisteinn (rautt) gefa frá sér.
Hubblesjónaukinn skipar veglegan sess í huga stjörnufræðinga og áhugamanna um himingeiminn. Hann hefur gert stjörnufræðingum kleyft að rannsaka fjölmargt sem ekki hefur verið mögulegt að skoða í öðrum sjónaukum. Mikilvægi Hubblesjónaukans liggur ekki síður í því hvað hann hefur auðveldað kynningu á stjörnufræði. Myndir frá honum af geimþokum, fjarlægum vetrarbrautum, hnöttum sólkerfisins og alls konar fyrirbærum hafa átt mikinn þátt í stórauknum áhuga almennings á himingeimnum.
Hingað til hefur Hubble beint sjónnum sínum að meira en 30.000 fyrirbærum í geimnum og safnað meira en hálfri milljón mynda. Í maí 2009 heimsóttu geimfarar sjónaukann í hinsta sinn og gerðu hann þá 100 sinnum öflugri en þegar honum var skotið á loft fyrir tuttugu árum.