Fréttasafn
  • Horft til himins

Stjarnvísindaárið 2017

30. des. 2016 Fréttir

Árið 2017 er spennandi stjarnvísindaár. Þótt flestar reikistjörnurnar liggi ekki vel við athugun frá Íslandi séð er margt að sjá og skoða. Hér eru upplýsingar um reikistjörnurnar árið 2017, kvartilaskipti tunglsins og „ofurmána“ ársins, sól- og tunglmyrkva, sólstöður og jafndægur og hvenær Jörðin er næst og fjærst sólu.

Almyrkvi á sólu 21. ágúst — 2% deildarmyrkvi í Reykjavík

Stærsti stjarnfræðilegi viðburðurinn árið 2017 er almyrkvinn sem gengur þvert yfir Bandaríkin mánudaginn 21. ágúst.

Frá Reykjavík sést lítlsháttar deildarmyrkvi sem hefst kl. 18:21, nær hámarki kl 18:44 og lýkur kl. 19:05. Við hámarkið hylur tunglið  2,2% af skífu sólar. Nota verður sólmyrkvagleraugu eða sjónauka með sólarsíu til að sjá deildarmyrkvann.

Staður % deildarmyrkvi Myrkvi hefst Myrkvi í hámarki Myrkva lýkur
Reykjavík 2,2% 18:21 18:44 19:05
Ísafjörður 1,95% 18:19 18:40 19:01
Akureyri 1,3% 18:23 18:42 19:00
Egilsstaðir 0,96% 18:26 18:43 18:59
Höfn 1,23% 18:27 18:44 19:02
Vestmannaeyjar 2,1% 18:23 18:45 19:07

Við hvetjum þig til þess að ferðast til Bandaríkjanna og upplifa almyrkvann. Það er engu líkt!

Reikistjörnurnar 2017

  • Merkúríus sést með naumindum lágt í vestri á kvöldhimninum seinni hluta mars og snemma í apríl. Hann birtist aftur á morgunhimninum yfir Íslandi í september og fram í október. Morgnana 17.-20. september verða Merkúríus, Venus, tunglið og Mars í röð á morgunhimninum austri, skömmu fyrir sólarupprás.

  • Venus skín stjarna skærast á kvöldhimninum í janúar, febrúar og fram í mars en hverfur þá í birtu sólar. Hún birtist aftur sem morgunstjarna í apríl en hverfur í birtu sumarsólarinnar. Venus sést lágt í austri á morgunhimninum yfir Íslandi í ágúst og fram í október. Í sjónauka sjást kvartilaskipti Venusar vel.

  • Mars er kvöldstjarna í Fiskunum og reikar yfir í Hrútinn fram á vor. Í lok mars er hann lágt á lofti í vestri skömmu eftir sólsetur. Mars er langt frá Jörðinni og því agnarsmár og daufur en þekkist af rauðgula lit sínum. Í sjónauka er lítið að sjá. Mars verður næst í gagnstöðu við Jörðina í júlí 2018.

  • Júpíter er morgunstjarna í Meyjunni fram á vormánuði. Í lok mars og snemma í apríl er hann kominn hátt á loft fyrir miðnætti. Síðari hluta árs sést hann ekkert frá Íslandi fyrr en í desember þegar hann verður morgunstjarna, lágt á lofti í birtingu. Júpíter er í gagnstöðu við Jörð 7. apríl.

  • Satúrnus heldur sig á mörkum Naðurvalda og Bogmannsins sem þýðir að hann kemst aldrei mjög hátt á loft yfir Ísland á árinu. Hann er morgunstjarna fram á vor en kvöldstjarna á hausthimninum, svo lágt á lofti að hann sést varla. Satúrnus er í gagnstöðu við Jörð 15. júní og því ekki sýnilegur frá Íslandi vegna sumarbirtunnar.

  • Úranus er í Fiskunum allt árið og sést tæplega nema með sjónauka. Úranus er í gagnstöðu við Jörð 19. október.

  • Neptúnus er í Vatnsberanum allt árið og sést þvíb est á kvöldhimni síðari hluta ársins. Birtustig hans er +7,8 svo nota þarf handsjónauka eða stjörnusjónauka til að sjá hann. Neptúnus er í gagnstöðu við Jörð 5. september.

Hér á Stjörnufræðivefnum eru birt stjörnukort  í hverjum mánuði, utan sumarmánuðanna, með upplýsingum um staðsetningu reikistjarnanna á himninum.

Tunglið 2017

Aðalgrein: Tunglið árið 2017

Nýtt tungl kl.   Fyrsta kvartil kl.   Fullt tungl kl.   Síðasta kvartil kl.
      5. janúar 19:47   12. janúar 11:34   19. janúar
 22:14
29. janúar
 00:07   4. febrúar
 04:19   11. febrúar
 00:33   18. febrúar
 19:33
26. febfrúar
 14:58   5. mars
 11:32   12. mars
 14:54   20. mars
 15:48
28. mars
 02:57   3. apríl
 18:39   11. apríl
 06:08   19. apríl
 09:57
26. apríl
 12:16   3. maí
 02:47   10. maí
 21:43   19. maí
 00:33
25. maí
 19:44   1. júní
 12:42   9. júní
 13:10   17. júní
 11:33
24. júní
 02:31   1. júlí
 00:51   9. júlí
 04:07   16. júlí
 19:26
23. júlí
 09:46   30. júlí
 15:23   7. ágúst
 18:11   15. ágúst
 01:15
21. ágúst
 18:30   29. ágúst
 08:13   6. september
 07:03   13. september
 06:25
20. september
 05:30   28. september
 02:54   5. október
 18:40   12. október
 12:25
19. október
 19:12   27. ágúst
 22:22   4. nóvember
 05:23   10. nóvember
 20:37
18. nóvember
 11:42   26. nóvember
 17:03   3. desember
 15:47   10. desember
 07:51
19. desember
 06:31   26. desember
 09:20  
   
 

Taflan hér að ofan sýnir dagsetningu og tímasetningu kvartila tunglsins árið 2017 á íslenskum tíma.

Ofurmánar 2017 — Stærstu fullu tungl ársins (fullt tungl í jarðnánd)

Fullt tungl kl. Fjarlægð
(km)
 Þvermál á himni
(bogamínútur)
 Hlutfallsleg
fjarlægð		 Í jarðnánd Athugasemdir
12. janúar 11:34 366.880 32,57 0,913 10. janúar  
4. nóvember 05:23 354.004 32,83 0,941 6. nóvember  
3. desember 15:47 357.987 33,38 0,990 4. desember Stærsta fulla tungl ársins

Hlutfallsleg fjarlægð lýsir fjarlægð tunglsins sem hlutfallinu milli jarðfirrðar (0,0) og jarðnándar (1,0).

Sól- og tunglmyrkvar 2017

Árið 2017 verða tveir sólmyrkvar og tveir tunglmyrkvar.

Sólmyrkvar 2017

  1. Hringmyrkvi á sólu 26. febrúar: Sést Suður Ameríku, Suður Atlantshafi og suðurhluta Afríku, ekkert frá Íslandi

  2. Almyrkvi á sólu 21. ágúst: Sést stranda á milli í Bandaríkjunum.

Tunglmyrkvar 2017

  1. Hálfskuggamyrkvi 11. febrúar: Sést í heild sinni frá Íslandi

  2. Deildarmyrkvi 7. ágúst: Sést frá Asíu og Ástralíu, ekkert frá Íslandi.

Sólstöður og jafndægur 2017

Vorjafndægur kl.   Sumarsólstöður kl.   Haustjafndægur kl.   Vetrarsólstöður kl.
20. mars 10:29   21. júní 04:25   22. september 20:02   21. desember 16:29

  • Jörðin næst sólu: 4. janúar kl. 14:18

  • Jörðin fjærst sólu: 3. júlí kl. 20:11

Helstu geimferðir 2017

  • Chang'e 5 (CNSA) er kínverskur tunglkanni sem á að lenda á tunglinu árið 2017, safna um 2 kg af sýnum og flytja til Jarðar.

  • TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) (NASA) er geimsjónauki sem skotið verður á loft í desember 2017. Markmið sjónaukans er að finna reikistjörnur utan sólkerfisins með þvergöngumælingum.

Í júlí 2017 lýkur leiðangri Dawn geimfarsins sem hefur frá árinu 2015 verið á braut um dvergreikistjörnuna Ceresi. Áður hafði geimfarið rannsakað smástirnið Vesta.

Í september 2017 lýkur ellefu ára rannsóknarleiðangri Cassini geimfarsins um Satúrnus.

Heimildir

  1. 2016 Phases of the Moon. Fred Espenak, www.astropixels.com

  2. Full Moon at Perigee (Super Moon): 2001 to 2100. Fred Espenak, www.astropixels.com

  3. Solstices and Equinoxes: 2001 to 2100. Fred Espenak, www.astropixels.com